Agrobiznes i biobiznes. Teoria i praktyka

Wstęp 11

Rozdział 1. Podstawy teoretyczne agrobiznesu 13

1.1. Pojęcie agrobiznesu 13

1.2. Inne określenia agrobiznesu 17

Rozdział 2. Pierwszy agregat agrobiznesu – zaopatrzenie 20

2.1. Charakterystyka podstawowych środków produkcji i usług wykorzystywanych w procesach produkcyjnych w rolnictwie i przemysłowym przetwórstwie surowców rolniczych 21

2.2. Przedsiębiorstwa produkujące nawozy mineralne jako podstawowe podmioty na rynku środków produkcji rolnej 22

2.3. Przemysł wytwarzający środki ochrony roślin i jego rola w zaopatrzeniu gospodarstw rolnych 24

2.4. Zaopatrzenie rolnictwa w ciągniki, maszyny, urządzenia i narzędzia rolnicze jako ważne ogniwo agrobiznesu 27

2.5. Przemysł paszowy jako element pierwszego agregatu agrobiznesu 28

2.6. Działalność doradcza i szkoleniowa jako przykład działalności usługowej w pierwszym agregacie agrobiznesu 29

2.7. Wybrane zagadnienia dotyczące sfery zaopatrzenia w środki produkcji i usługi w przemyśle spożywczym 29

Rozdział 3. Drugi agregat agrobiznesu – rolnictwo 33

3.1. Rys historyczny rozwoju rolnictwa 33

3.2. Przyrodnicze i społeczno-ekonomiczne uwarunkowania rozwoju rolnictwa 36

3.2.1. Czynniki przyrodnicze wpływające na gospodarkę rolną 37

3.2.2. Czynniki społeczno-ekonomiczne wpływające na rozwój rolnictwa 40

3.3. Systemy rolnicze i ich wpływ na funkcjonowanie agrobiznesu 42

3.4. Produkcyjne i pozaprodukcyjne funkcje rolnictwa 43

Rozdział 4. Trzeci agregat agrobiznesu – przetwórstwo surowców rolniczych żywnościowych i nieżywnościowych 46

4.1. Charakterystyka sektora przetwórczego 46

4.2. Stan przemysłu rolno-spożywczego w Polsce 50

Rozdział 5. Ziemia w agrobiznesie jako podstawowy zasób i środek produkcji reprezentujący warunki przyrodnicze 59

5.1. Ogólnoekonomiczna charakterystyka ziemi jako czynnika produkcji rolnej 59

5.2. Geodezyjna powierzchnia użytków rolnych i jej zmiany 60

5.3. Rolnicze wykorzystanie użytków rolnych 64

Rozdział 6. Ludzie w agrobiznesie 76

6.1. Czynnik ludzki w teorii ekonomii 76

6.2. Potencjał ludzki w przedsiębiorstwach agrobiznesu i gospodarstwach rolnych 77

6.3. Aktywność ekonomiczna ludności wiejskiej 85

6.4. Pomiar zasobów i nakładów pracy w rolnictwie 87

6.5. Wydajność pracy 90

6.6. Dochody w rolnictwie 92

Rozdział 7. Kapitał w agrobiznesie 97

7.1. Kapitał finansowy 97

7.2. Kapitał rzeczowy 99

7.2.1. Środki trwałe 99

7.2.2. Środki obrotowe 104

Rozdział 8. Produkcja roślinna jako podstawowy kierunek produkcji w agrobiznesie 108

8.1. Rodzaje produkcji roślinnej oraz charakterystyka grup użytkowych roślin w polowej produkcji roślinnej 108

8.2. Organizacyjne aspekty prowadzenia produkcji roślinnej w gospodarstwach rolnych 113

8.3. Wybrane zagadnienia uprawy roli i roślin 115

Rozdział 9. Produkcja zwierzęca w agrobiznesie 121

9.1. Główne kierunki produkcji zwierzęcej i podstawowe rasy zwierząt 121

9.2. Tendencje w rozwoju produkcji żywca rzeźnego w Polsce po 1990 roku – główne trendy, cykliczność i sezonowość 124

9.3. Podstawowe wielkości określające stan pogłowia 129

9.4. Produkcja mleka 130

Rozdział 10. Rolnictwo wielostronne i specjalistyczne 137

10.1. Koncentracja, specjalizacja i uproszczenie w rolnictwie 137

10.2. Wielostronność produkcji w rolnictwie 140

10.3. Rolnictwo wyspecjalizowane czy wielostronne 142

Rozdział 11. Rolnictwo ekologiczne 144

11.1. Historia powstania rolnictwa ekologicznego 144

11.2. Rolnictwo ekologiczne – podstawowe pojęcia 145

11.3. Cele i zasady działania rolnictwa ekologicznego 147

11.4. Elementy składowe rolnictwa ekologicznego 149

11.4.1. Akty prawne obowiązujące w rolnictwie ekologicznym 149

11.4.2. System certyfikacji i akredytacji 149

11.4.3. Ujednolicone zasady handlu międzynarodowego produktami ekologicznymi 150

11.5. Dofinansowanie do rolnictwa ekologicznego 151

11.6. Ekologiczne metody produkcji 152

11.7. Przestawienie gospodarstw na produkcję ekologiczną 154

11.7.1. Uprawa roślin 155

11.7.2. Chów i hodowla zwierząt 156

11.8. Wydajność upraw ekologicznych 157

11.9. Możliwości i zagrożenia dla rozwoju rolnictwa ekologicznego w Polsce 158

Rozdział 12. Baza surowcowa przemysłu spożywczego 161

12.1. Definicja bazy surowcowej i jej zadania 161

12.2. Baza surowcowa produktów roślinnych 163

12.3. Cechy bazy surowcowej 164

12.4. Baza surowcowa produktów zwierzęcych 165

12.5. Czynniki wpływające na rozwój bazy surowcowej roślinnej 166

12.6. Czynniki wpływające na rozwój bazy surowcowej zwierzęcej 168

12.7. Pobudzanie rozwoju bazy surowcowej 169

Rozdział 13. Postęp rolniczy jako czynnik rozwoju agrobiznesu 172

13.1. Definicja postępu rolniczego 172

13.2. Postęp biologiczny 173

13.3. Postęp techniczny 173

13.4. Postęp organizacyjny 176

13.5. Postęp technologiczny 176

13.6. Inne rodzaje postępu rolniczego 177

13.7. Proces wdrażania postępu rolniczego 177

13.8. Upowszechnianie postępu rolniczego 179

Rozdział 14. Gospodarstwo rolne jako organizacja gospodarcza i społeczna 183

14.1. Definicja gospodarstwa rolnego i przedsiębiorstwa 183

14.2. Rodzaje gospodarstw rolnych 185

14.3. Przedsiębiorstwo rolne 187

14.4. Składniki gospodarstwa rolnego 188

14.5. Gospodarstwo rolne rodzinne jako organizacja społeczna 190

Rozdział 15. Wiejskie gospodarstwo domowe w agrobiznesie 192

15.1. Gospodarstwo domowe 192

15.2. Wiejskie gospodarstwa domowe 195

15.3. Funkcje wiejskich gospodarstw domowych 201

15.4. Turystyka wiejska jako przykład łączenia funkcji gospodarczych i społecznych wiejskich gospodarstw domowych 203

Rozdział 16. Otoczenie agrobiznesu i jego znaczenie 210

16.1. Istota otoczenia 210

16.2. Otoczenie rynkowe (marketingowe) agrobiznesu 211

16.3. Otoczenie instytucjonalne agrobiznesu 212

16.4. Otoczenie środowiskowe agrobiznesu 219

Rozdział 17. Procesy integracyjne w agrobiznesie 221

17.1. Podstawowe formy integracji w skali makro- i mikroekonomicznej 221

17.2. Korzyści i problemy związane z integracją 224

17.3. Stopień zaawansowania procesów integracyjnych w polskim agrobiznesie – ocena poziomu integracji i kierunki jej rozwoju 225

Rozdział 18. Tendencje do zmian w agrobiznesie i czynniki je warunkujące 231

18.1. Agrobiznes w warunkach globalizacji 232

18.2. Serwicyzacja jako czynnik warunkujący zmiany w agrobiznesie 233

18.3. Rozwój agrobiznesu a koncepcja zrównoważonego rozwoju 235

18.4. Postęp naukowo-techniczny i innowacje w agrobiznesie 236

18.5. Nowoczesne procesy i modele integracyjne w agrobiznesie 238

18.6. Zmiany instytucjonalne i organizacyjne w agrobiznesie 239

Rozdział 19. Biobiznes i jego elementy 242

19.1. Bioekonomia, biogospodarka, biobiznes – aparat pojęciowy 242

19.2. Przykłady produktów biotechnologicznych w rolnictwie, medycynie i kosmetologii 246

19.3. Czynniki rozwoju biogospodarki 251

19.4. Stan i perspektywy rozwoju biogospodarki i biobiznesu w Polsce 256

Literatura 259

Spis rysunków 273

Spis tabel 275