Człowiek gospodarujący – niebezpieczna idea
Cena regularna:
towar niedostępny
dodaj do przechowalni
Opis
Spis treści
Książkę poświęcono jednemu z najbardziej znanych modeli teoretycznych opisujących człowieka: modelowi człowieka gospodarującego, inaczej homo oeconomicus, który od chwili jego powołania do życia był zarówno krytykowany, jak i wychwalany. Mimo ponadstuletniej historii jego panowania na kartach podręczników akademickich wciąż toczą się wokół niego debaty i spory. Monografia jest ona próbą ukazania, jak go rozumieć i jak można go wykorzystać, poruszając się płynnie między poszczególnymi poziomami jego idealizacyjnej struktury.
Słowa kluczowe: model człowieka niegospodarującego, racjonalność, metoda idealizacji i stopniowej konkretyzacji, heterodoksja ekonomiczna
Wstęp 7
1. Konwencja badawcza – uwagi wstępne do dyskursu 15
1.1. Rola tezy i hipotezy w dyskursie 17
1.1.1. Obrona tezy w rozumieniu Arystotelesa i przyczynek do wyjaśnienia pojęcia „hipoteza”. 18
1.1.2. Kilka uwag na temat hipotez w filozofii nauki 22
1.1.3. Teza w przyjętej konwencji i wyjątek hipotezy 24
1.2. Działania celowo-racjonalne człowieka 26
1.2.1. Racjonalność jako idea 27
1.2.2. Uwaga o celowości 35
1.2.3. Ortodoksja kontra heterodoksja 36
1.3. Metodologiczny indywidualizm i metodologiczny holizm – krótkie studium z postawy badawczej 39
1.4. Niebezpieczne idee w nauce 43
2. Poznanie na drodze procesu idealizacji – nauka jako idealizacja 48
2.1. Założenia wstępne dla metody idealizacji i stopniowej konkretyzacji 49
2.2. Mechanika poznania idealizacyjnego i konkretyzacja 60
2.2.1. Proces idealizacji 62
2.2.2. Proces konkretyzacji 68
2.3. Rewizja idealizacji i rola konkretyzacji w procesie poznania 71
2.4. Korekta teorii naukowej i przejście stratyfikacyjne 74
3. Idealizacja człowieka w perspektywie ekonomicznej 76
3.1. Perspektywa ontologiczna ekonomii ortodoksyjnej 77
3.2. Rekonstrukcja zbioru czynników istotnych 81
3.2.1. Człowiek jako maszyna biologiczna 82
3.2.2. Człowiek jako istota społeczna 86
3.2.3. Człowiek jako twórca i twór kultury 91
3.3. Proces idealizacji i wyjściowa idealizacja człowieka gospodarującego 94
4. Konkretyzacja w perspektywie psychologicznej 105
4.1. Ekonomia behawioralna w psychologicznej perspektywie ontologicznej 107
4.2. Psychologia ekonomiczna i znaczenie wątków psychologicznych w ekonomii 108
4.3. Konsekwencje konkretyzacji w perspektywie psychologicznej 111
4.3.1. Sprawność procesów neurofizjologicznych 112
4.3.2. Stan emocjonalny 115
4.3.3. Posiadane doświadczenie 120
4.3.4. Sprawność postrzegania 122
4.3.5. Działania innych ludzi 127
4.4. Skuteczność konkretyzacji w perspektywie psychologicznej 129
5. Konkretyzacja w perspektywie społecznej 131
5.1. Ekonomia instytucjonalna a walor esencjalny 135
5.1.1. Działania innych ludzi 141
5.1.2. Częstotliwość interakcji międzyludzkich 145
5.1.3. Trwałość interakcji międzyludzkich 148
5.1.4. Role i pozycje społeczne 151
5.1.5. Normy społeczne wraz z systemem kontroli 156
5.2. Wybór w niewoli społeczeństwa 161
6. Konkretyzacja w perspektywie kulturowej 164
6.1. Rola kultury w ekonomii 166
6.2. Abstrakcyjne i urzeczywistnione wytwory kultury w procesie gospodarczym 169
6.2.1. Dobra produkcyjne 171
6.2.2. Dobra konsumpcyjne 173
6.2.3. Obyczaje 177
6.2.4. Prawa 183
6.2.5. Umiejętności 188
6.3. Kultura jako heurystyka całości 191
7. Płodność heurystyczna przejścia stratyfikacyjnego 195
7.1. Podejście ekonomiczne a dysonans poznawczy 199
7.2. Koszty kalkulacji a system wysiłkowy 204
7.3. Umiarkowana krytyka behawioryzmu i problem odkrycia racjonalności wrodzonej 207
7.4. Zmiana kulturowa a konsumpcjonizm 214
7.5. Czyste dobra informacyjne jako spuścizna kulturowa 218
Zakończenie 221
Bibliografia 224
Spis rysunków 233
Spis tabel 233
Abstract 234