Historia myśli ekonomicznej. Zarys problematyki

Wstęp 9

1. Powstanie ekonomii jako nauki i periodyzacja rozwoju myśli ekonomicznej 11

1.1. Przyczyny wyodrębnienia się ekonomii jako nauki i jej przedmiot 11

1.2. Przyczyny periodyzacji dociekań ekonomicznych 16

1.3. Kryteria periodyzacji rozwoju myśli ekonomicznej 19

1.4. Główne etapy rozwoju myśli ekonomicznej 22

2. Problemy poznawcze i pojęciowe dociekań ekonomicznych 26

2.1. Ekonomia normatywna i pozytywna 27

2.2. Wyjaśnienie zjawisk w ekonomii 27

2.3. Rola modeli w naukach ekonomicznych 28

2.4. Wybór teorii ekonomicznych 30

2.5. Ekonomia empiryczna 31

2.6. Badanie przyczynowości 32

3. Myśl starożytna i średniowieczna w rozważaniach ekonomicznych 35

3.1. Tło społeczno-gospodarcze i ogólna charakterystyka myśli ekonomicznej świata antycznego i średniowiecza 35

3.2. Poglądy społeczno-ekonomiczne Platona i Arystotelesa 36

3.3. Ogólna charakterystyka średniowiecza 41

3.4. Ogólna charakterystyka średniowiecznej nauki społecznej Kościoła 43

3.5. Poglądy społeczno-ekonomiczne Tomasza z Akwinu 45

4. Merkantylizm i prekursorzy ekonomii klasycznej 48

4.1. Tło historyczne i społeczno-polityczne oraz ekonomiczne merkantylizmu 48

4.2. Merkantylizm jako pierwsza doktryna interwencjonizmu państwowego i pierwsza doktryna polityki imperialno-kolonialnej 51

4.3. Ogólna charakterystyka poglądów merkantylistycznych 52

4.4. Koncepcje ekonomiczne bulionizmu 54

4.5. Główne odmiany narodowe i przedstawiciele merkantylizmu 56

4.6. Poglądy ekonomiczne i społeczno-polityczne w merkantylizmie właściwym 59

4.7. Polityka ludnościowa w merkantylizmie 64

4.8. Poglądy ekonomiczne i znaczenie twórczości Williama Petty’ego i Richarda Cantillona 65

5. Myśl fizjokratyczna 68

5.1. Tło historyczne powstania fizjokratyzmu 68

5.2. Narodziny i podstawowe założenia filozoficzne, teoriopoznawcze oraz metodologiczne fizjokratyzmu 69

5.3. System teoretyczny fizjokratyzmu 71

5.4. Stosunek fizjokratyzmu do merkantylizmu i prekursorów ekonomii klasycznej 74

5.5. Rola fizjokratyzmu w dalszym rozwoju myśli ekonomicznej 76

6. Główne elementy ekonomii klasycznej 80

6.1. Tło społeczno-historyczne powstania i rozwoju szkoły 80

6.2. Znaczenie idei porządku naturalnego – sposób pojmowania praw ekonomicznych. Ahistoryzm 81

6.3. Ideologia liberalizmu gospodarczego 83

6.4. Główne etapy rozwoju klasycznej teorii wartości 84

6.5. Struktura poglądów ekonomicznych Adama Smitha 85

6.6. Metoda badawcza Adama Smitha 86

6.7. Istota bogactwa w ujęciu Adama Smitha oraz jego teoria produkcji jako krytyka merkantylizmu 88

6.8. Teoria wartości Adama Smitha 89

6.9. Teoria wartości Davida Ricardo. Krytyka twierdzeń Adama Smitha 92

6.10. Problem transformacji w teorii ekonomii 95

6.11. Teoria podziału dochodu (produktu) społecznego w ujęciu Adama Smitha i Davida Ricardo 97

6.12. Rozwój (wzrost) gospodarczy w ujęciu Adama Smitha i Davida Ricardo 99

6.13. Teoria handlu zagranicznego (teoria kosztów komparatywnych) Davida Ricardo 101

6.14. Poglądy Davida Ricardo na problemy realizacji i kryzysu w kapitalizmie i ich recepcja 102

6.15. Elementy dorobku Jeana-Baptiste’a Saya 103

6.16. Poglądy ekonomiczne Thomasa Malthusa 104

6.17. Znaczenie dorobku ekonomii klasycznej dla dalszego rozwoju myśli ekonomicznej 106

7. Ekonomia postklasyczna i myśl okresu przejściowego 108

7.1. Koncepcje Jeana Simonde de Sismondiego jako przykład krytyki systemu kapitalistycznego z pozycji drobnomieszczańskich 108

7.2. Przyczyny rozwoju i ogólna charakterystyka ekonomii postklasycznej 109

7.3. Próby rozwoju teorii klasycznych w twórczości przedstawicieli ekonomii postklasycznej 110

7.4. Nowe elementy teoretyczne w koncepcjach ekonomii postklasycznej 111

7.5. Dorobek Johna Stuarta Milla i jego znaczenie dla rozwoju myśli ekonomicznej 112

8. Szkoła historyczna w myśli ekonomicznej 114

8.1. Tło historyczne 114

8.2. Prekursorzy szkoły historycznej 115

8.3. Starsza szkoła historyczna 117

8.4. Młodsza szkoła historyczna 118

9. Instytucjonalizm, neoinstytucjonalizm i Nowa Ekonomia Instytucjonalna 124

9.1. Instytucjonalizm 124

9.2. Neoinstytucjonalizm 129

9.3. Nowa Ekonomia Instytucjonalna 132

10. Szkoła psychologiczna w XIX-wiecznej myśl ekonomicznej 136

10.1. Nurt subiektywno-marginalistyczny w teorii ekonomii 136

10.2. Szkoła psychologiczna 139

10.3. Znaczenie ujęcia psychologicznego w XIX-wiecznej teorii ekonomicznej 144

11. Ekonomia równowagi ogólnej 145

11.1. Geneza ekonomicznej szkoły matematycznej 145

11.2. Teoria równowagi ogólnej Leona Walrasa 147

11.3. Koncepcja nauki ekonomii Leona Walrasa 151

11.4. Koncepcja krzywych obojętności Vilfreda Pareto jako próba obiektywizacji teorii krańcowej użyteczności 152

12. Ekonomia neoklasyczna i współczesna myśl neoklasyczna 154

12.1. Alfred Marshall i John Bates Clark jako twórcy ekonomii neoklasycznej 154

12.2. Przedmiot ekonomii i jej główne zagadnienia badawcze według Alfreda Marshalla 155

12.3. Teoria krańcowej produkcyjności i marginalna teoria podziału Johna Batesa Clarka oraz ich znaczenie dla dalszego rozwoju ekonomii 157

12.4. Wybrane elementy szwedzkiej szkoły ekonomicznej 160

12.5. Kierunki rozwoju współczesnej myśli neoklasycznej 163

13. Ekonomia dobrobytu 167

13.1. Geneza ekonomii dobrobytu we współczesnej ekonomii 167

13.2. Dziedzina i zakres problemowy współczesnej ekonomii dobrobytu 168

13.3. Znaczenie koncepcji optimum Vilfreda Pareto oraz twierdzenia Arrowa-Debreu 171

13.4. Funkcje użyteczności i dobrobytu oraz kryteria podziału w ekonomii dobrobytu 173

14. Myśl keynesowska i pokeynesowska 176

14.1. Geneza i krytyka współczesnej ekonomii keynesowskiej 176

14.2. Kierunki rozwoju współczesnej ekonomii pokeynesowskiej 183

14.3. Wybrane elementy rozwoju współczesnej ekonomii neokeynesowskiej 187

15. Socjalizm utopijny i myśl socjaldemokratyczna 190

15.1. Geneza socjalizmu utopijnego i myśli socjaldemokratycznej 190

15.2. Główne poglądy przedstawicieli socjalizmu utopijnego 192

15.3. Wybrane elementy socjalizmu ricardiańskiego 195

15.4. Wybrane elementy myśli socjaldemokratycznej i rewizjonistycznej po 1864 roku 196

16. Marksizm i myśl pomarksowska 199

16.1. Źródła inspiracji 199

16.2. Teoria rozwoju społeczno-gospodarczego 202

16.3. Teoria wartości i teoria wartości dodatkowej 204

16.4. Ewolucja myśli pomarksowskiej 208

17. Ekonomia rozwoju 211

17.1. Geneza, źródła inspiracji i ewolucja ekonomii rozwoju 211

17.2. Wiodące teorie ekonomii rozwoju 215

18. Wybrane metodologiczno-poznawcze problemy współczesnej ekonomii 222

18.1. Pokryzysowa krytyka ekonomii 222

18.2. Problemy związane z pomiarem dobrostanu 224

18.3. Pomiar w badaniach ekonomicznych 226

18.4. Polityka gospodarcza oparta na faktach 227

18.5. Refleksyjność modeli ekonomicznych 229

Zakończenie 231

Literatura 232

Spis rysunków 238

Spis tabel 239

Skorowidz nazwisk 240