Instytucjonalna Teoria Przedsiębiorstw(a). Paradygmat (?) czy Wstęp (?) do Instytucjonalnej(?) Teorii(?) Przedsiębiorstw(a)(?)

Wprowadzenie, czyli o pytaniach i metaforach badawczych 13
1. Znaki zapytania w podtytule książki jako ukryte pytania badawcze 13
2. Perspektywy (metafory) badawcze 17
Rozdział 1
Przedsiębiorstwo (?) – Teoria (?) – Instytucjonalna (?). Zarys problematyki 31
1.1. Nauka o przedsiębiorstwie a nauki ekonomiczne 31
1.1.1. Przedsiębiorstwo a ekonomia 32
1.1.2. Przedsiębiorstwo a nauki o zarządzaniu 33
1.1.3. Przedsiębiorstwo a mikroekonomia i zarządzanie strategiczne 34
1.1.4. Nauki o zarządzaniu a nauka o przedsiębiorstwie 35
1.1.5. Czas i granice pól badawczych 35
1.2. Czym jest i czym powinna być instytucjonalna teoria przedsiębiorstw(a)? 37
1.2.1. Czy potrzebna jest instytucjonalna (?) teoria (?) przedsiębiorstw(a)? 37
1.2.2. Czym jest i dlaczego istnieje przedsiębiorstwo? 39
1.2.3. Granice i cele przedsiębiorstwa 44
1.2.4. Czym jest teoria naukowa? 48
1.2.5. Teorie wchodzące w skład podejścia instytucjonalnego 50
Rozdział 2
Paradygmat nowej ekonomii instytucjonalnej, czyli o idealnych i nie zawsze idealnych ludziach 53
2.1. Weryfikowalność hipotez, tez, twierdzeń i teorii 53
2.2. Podejście pozytywne i normatywne a obiektywizm procesu badawczego 55
2.3. Założenia ekonomii głównego nurtu 57
2.4. Założenia nowej ekonomii instytucjonalnej 60
2.5. Świat oczami ekonomisty ekonomii głównego nurtu i nowej ekonomii instytucjonalnej 66
Rozdział 3
Metafora systemu, czyli o miejscu teorii wyboru publicznego w nowej ekonomii instytucjonalnej 73
3.1. „Cegły” i „spoiwa” metafory systemu 73
3.2. Ewolucja instytucjonalizmu 75
3.3. Teoria wyboru publicznego, czyli o możliwościach i ograniczeniach jej wykorzystania w metaforze systemu 77
3.4. Instytucje, czyli o różnicach w ich interpretacji i definiowaniu 79
3.5. Sfera instytucjonalna, czyli o wpływie otoczenia instytucjonalnego na strukturę instytucjonalną 84
Rozdział 4
Metafora teatru/dramatu – pierwsza odsłona – teoria praw własności 101
4.1. „Cegły” i „spoiwa” teorii praw własności 101
4.2. Znaczenie („odczuwanie”) własności 102
4.3. Narodziny i ewolucja teorii praw własności 103
4.4. Ewolucja własności 109
4.5. Własność a prawa własności 112
4.6. Atrybuty (praw) własności 115
4.7. Ewolucja struktur własnościowych spółek kapitałowych 117
4.7.1. Etap „zamkniętych” spółek kapitałowych – okres pierwotnego oddzielenia własności od zarządzania 118
4.7.2. Etap „otwartych” spółek kapitałowych – okres pogłębienia spersonalizowanego oddzielenia własności od zarządzania 119
4.7.3. Etap własności osób prawnych – okres odpersonalizowania własności 120
4.7.4. Etap prostej i złożonej wymiany krzyżowej praw własności – okres przechodzenia od własności do apropriacji 121
4.8. Prawa własności (property law) a prawa działania (uprawnienia decyzyjne – property rights) 123
4.9. Kwadrat Friedmana jako podstawa analizy metodologicznej efektywności struktur (wiązek) praw własności 126
4.10. Rynek w teorii praw własności 134
4.11. Główne twierdzenia teorii praw własności 141
4.12. Prawo popytu i podaży w kontekście głównego twierdzenia teorii praw własności 144
4.12.1. Założenie ceteris paribus 144
4.12.2. Własność i prawa własności do przedmiotu i finansowego ekwiwalentu transakcji 145
4.12.3. Wielowymiarowość transakcji niekompletnymi i niewyłącznymi prawami własności 146
Rozdział 5
Metafora dramatu/teatru – druga odsłona – teoria agencji 159
5.1. Biznes jako sztuka dramatu na deskach teatru 159
5.2. Geneza, ewolucja i przedmiot badawczy teorii agencji 161
5.3. Racjonalność decyzji w teorii agencji 167
5.4. Proces badawczy teorii agencji 178
Rozdział 6
Metafora mechanizmu – teoria kosztów transakcyjnych 187
6.1. Przedsiębiorstwo jako mechanizm prowadzenia działalności gospodarczej 187
6.2. Ewolucja kategorii kosztów transakcyjnych 189
6.3. Znaczenie pojęcia („podkategorii”) „transakcji” w procesie zdefiniowania kosztów transakcyjnych 194
6.4. Dekompozycja kosztów transakcyjnych 197
6.5. Próba operacjonalizacji kosztów transakcyjnych 206
Rozdział 7
Możliwości integracji instytucjonalnej teorii przedsiębiorstw(a) z alternatywnymi teoriami przedsiębiorstw(a) 217
7.1. Metaforyczna i badawcza konfrontacja alternatywnych teorii przedsiębiorstw(
a) z instytucjonalną teorią przedsiębiorstw(a) 217
7.2. Proces integracji alternatywnych teorii przedsiębiorstw(a) z instytucjonalną teorią przedsiębiorstw(a) 225
Zamiast zakończenia, czyli o metodologicznych rekomendacjach budowy oraz teoretycznej i aplikacyjnej sile instytucjonalnej teorii przedsiębiorstwa 239
1. Poznanie czy(i) zmiana rzeczywistości? 239
2. Rekomendacje dla budowy instytucjonalnej teorii przedsiębiorstwa 242
2.1. Uwagi wstępne 242
2.2. Rekomendacje 244
2.2.1. Teoria przedsiębiorstw(a) sensu largo i sensu stricto 245
2.2.2. Proces wyodrębnienia (sub)teorii przedsiębiorstw(a) 248
2.2.3. Kolejność metafor w procesie budowy instytucjonalnej teorii przedsiębiorstwa 250
2.2.4. Obszar badawczy „cegieł” i „spoiw” w poszczególnych metaforach 251
2.2.5. Internalizacja alternatywnych teorii przedsiębiorstwa 253
3. Addenda empiryczna, czyli o aplikacyjnej (normatywnej) sile poznania (pozytywnej) instytucjonalnej teorii przedsiębiorstwa 254
3.1. „Odwrócone” podejście normatywne 255
3.2. Jak zrobić dobry interes, niczego nie sprzedając? 257
3.3. Jak zarobić, nic nie robiąc? 259
3.4. Czy każdy może być rolnikiem? 260
3.5. Kto ma ponieść koszty negatywnych efektów zewnętrznych? 262
3.6. Kto stracił, a kto zarobił na „czarnym łabędziu” – 2008/2009? 267
4. To naprawdę już koniec, a właściwie dopiero początek 276
Bibliografia 279
Spis rysunków 286
Spis tabel 287
Summary 288