Robotnicy polscy 1945-1956. „Stary" i „nowy" ośrodek przemysłowy na przykładzie Krakowa i Wrocławia
Opis
Spis treści
Autor: Jędrzej Chumiński
ISBN: 978-83-7695-516-2
Rok wydania: 2015
Liczba stron: 629
Format: B5
Oprawa: Twarda
Wersja elektroniczna: IBUK
Głównym celem badawczym opracowania jest dokonanie segmentacji środowiska robotników przemysłowych. Chodzi jednak o coś więcej niż wskazanie na różnice w cechach społeczno-demograficznych poszczególnych ich grup i skatalogowanie różnych typów postaw i zachowań. Jest to bowiem w sumie dość proste, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że wiąże się z nieuniknioną symplifikacją złożonych ludzkich motywacji. O wiele trudniejsze jest oszacowanie liczebności poszczególnych kategorii, a przede wszystkim ustalenie, czy istnieje związek między cechami społeczno-demograficznymi robotników a stanem ich świadomości u progu okresu tzw. Polski Ludowej, ewolucją postaw i zachowań, formami współżycia z systemem, skalą oporu społecznego i stosowanymi strategiami przystosowania do nowej rzeczywistości. Na podstawie danych dotyczących głównie pracowników czterech zakładów Krakowa i Wrocławia wyodrębniono trzy kategorie pracowników przemysłu: „autorytarno-nieproduktywną”, „proletariacko-produktywną” i „moblino-oportunistyczną”. Przeprowadzone szacunki pozwoliły ustalić, że w skali całego kraju pierwsza z tych kategorii liczyła pod koniec planu sześcioletniego ok. 1,5 mln osób (66% środowiska robotniczego), druga ok. 528 tys. (24%), a trzecia 218 tys. (10%).
WSTĘP 7
1. WIELKOŚĆ I STRUKTURA ZATRUDNIENIA W PRZEMYŚLE POLSKIM 19
1.1. Robotnicy przemysłowi w dwudziestoleciu międzywojennym 19
1.2. Wpływ wojny i powojennych zmian granic na wielkość i strukturę zatrudnienia w przemyśle polskim 39
1.3. Wielkość i struktura zatrudnienia w przemyśle w okresie planu trzy- i sześcioletniego 63
2. CECHY SPOŁECZNE I DEMOGRAFICZNE ROBOTNIKÓW PRZEMYSŁOWYCH 79
2.1. Pochodzenie środowiskowe i terytorialne 83
2.2. Poziom wykształcenia ogólnego i doświadczenie zawodowe 90
2.3. Przedwojenna i wojenna mobilność 100
2.4. Struktura wieku i sytuacja rodzinna 106
2.5. Staż pracy 112
2.6. Robotnicy na tzw. Ziemiach Dawnych i Ziemiach Odzyskanych – próba segmentacji 121
3. WYBORY POLITYCZNE ROBOTNIKÓW POLSKICH 144
3.1. Autorytaryzm a wybory polityczne robotników polskich – członkowie PPR i PPS w zakładach przemysłowych 152
3.1.1. Poziom wykształcenia i doświadczenie zawodowe a wybory polityczne robotników 164
3.1.2. Pochodzenie środowiskowe i terytorialne członków partii 168
3.1.3. Płeć, wiek i sytuacja rodzinna robotników a przynależność partyjna 173
3.1.4. Wnioski 177
3.2. Członkowie PZPR w zakładach przemysłowych 183
3.2.1. Cechy społeczne i demograficzne członków PZPR 190
3.2.2. Motywy przynależności robotników do PZPR 193
3.2.3. Wnioski 201
4. WARUNKI SPOŁECZNO-EKONOMICZNE I ICH WPŁYW NA ŚRODOWISKO ROBOTNICZE 208
4.1. Sytuacja materialna robotników 208
4.1.1. Sytuacja materialna robotników w okresie planu trzyletniego 224
4.1.2. Sytuacja materialna robotników w okresie planu sześcioletniego 230
4.1.3. Wpływ sytuacji materialnej na nastroje środowiska robotniczego 247
4.2. Dyscyplina pracy i płynność kadr 258
4.2.1. Ustawa o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy 271
4.2.2. Społeczne i ekonomiczne konsekwencje ustawy o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy 278
4.3. Wydajność pracy i jakość produkcji 286
4.3.1. Ruch współzawodnictwa pracy i normy pracy 300
4.4. Bezpieczeństwo i higiena pracy 316
5. WPŁYW APARATU BEZPIECZEŃSTWA NA SYTUACJĘ ŚRODOWISKA ROBOTNICZEGO 336
5.1. Instytucjonalizacja obecności aparatu bezpieczeństwa w zakładach przemysłowych 336
5.1.1. Referaty ochrony 356
5.2. Inwigilacja, zastraszenie i terror w środowisku robotniczym 374
5.3. Skład środowiska robotniczego a formy obrony interesów pracowniczych 407
ZAKOŃCZENIE 419
ANEKS STATYSTYCZNY 425
ŹRÓDŁA I LITERATURA 601
SPIS RYSUNKÓW 622
SPIS TABEL 624